Жаһандық азық-түлік жүйесі тұрақсыз. Ол жылына шамамен 8 триллион долларды құраса да, оның теріс әсері шамамен 12 триллион долларға бағаланады. Бұл жүйенің жалғыз қайшылығы емес. Бүкіл әлемде азық-түлік жүйелері климаттың өзгеруіне (ауа райының бұзылуына және температураның көтерілуіне байланысты) әсер етеді және оған айтарлықтай үлес қосады (парниктік газдар шығарындылары және биоәртүрлілікті жою арқылы). Олар беретін миллиондаған жұмыс орындары көбінесе сапасыз және жалақысы төмен. Ең бастысы, олар барлығына қолжетімді, пайдалы тағамды жеткізудегі түпкілікті мақсатына қол жеткізе алмайды, деп жазады eijnsight сайтында Саймон Задек.
Жаһандық азық-түлік жүйесі тұрақсыз. Ол жылына шамамен 8 триллион долларды құраса да, оның теріс әсері шамамен 12 триллион долларға бағаланады. Бұл жүйенің жалғыз қайшылығы емес. Бүкіл әлемде азық-түлік жүйелері климаттың өзгеруіне (ауа райының бұзылуына және температураның көтерілуіне байланысты) әсер етеді және оған айтарлықтай үлес қосады (парниктік газдар шығарындылары және биоәртүрлілікті жою арқылы). Олар беретін миллиондаған жұмыс орындары көбінесе сапасыз және жалақысы төмен. Ең бастысы, олар барлығына қолжетімді, пайдалы тағамды жеткізудегі түпкілікті мақсатына қол жеткізе алмайды, деп жазады eijnsight.com сайтында Саймон Задек.
Жаһандық азық-түлік жүйесі түбегейлі өміршең болмағандықтан, өзгерістер сөзсіз. Бірақ әлем халқы үшін қоректік азық-түлік өндіретін инклюзивті, тұрақты секторды құру үшін қажет түбегейлі реформалар қысқа мерзімді жойқын зардаптарға әкелуі мүмкін. Егер біз дұрыс емес тәсілді қолданатын болсақ, нақты өндіріс шығындарын азық-түлік жүйесіне қосу кең таралған банкроттықты тудыруы, ауылдағы жұмыссыздықты жоюы, бағаның өсуі және кедейлікті арттыруы мүмкін.
Дегенмен, барлығына қолжетімді, пайдалы тағамды жеткізе алатын тұрақты жаһандық азық-түлік жүйесіне жылдам, әділ және қауіпсіз көшуге қол жеткізудің ең жақсы жолы - қызу пікірталас мәселесі. Бұл осы айда БҰҰ Бас Ассамблеясында өтетін Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік жүйелері жөніндегі саммиті қарсаңында өтіп жатқан қатаң және негізінен нәтижесіз пікірталастардан көрінеді.
Өндірістік тұрғыдан алғанда, регенеративті егіншілікті жақтаушылар зертханада өсірілген «балама ақуыз» және тік егіншілік сияқты топырақсыз азық-түлік өндірісінің жаңа буынына үзілді-кесілді қарсы. Бірақ регенеративті егіншілікті жылдам кеңейту қиын. Топырақсыз жүйелер көміртегі ізі мен суды пайдаланудың күрт төмендегенін, биоәртүрлілікке ең аз әсер ететінін және арзан әрі пайдалы тағамды ауқымды түрде жылдам жеткізу мүмкіндігін ескере отырып, шешімнің негізгі бөлігі болуы керек.
Бұл өтпелі кезеңдегі қаржының рөлі кем емес даулы.
Жеке ойыншылардың шектеулі санының бүкіл жаһандық азық-түлік жүйесіне әсер ететін шешімдерге орынсыз ықпал етуіне қатысты шағымдардың кейбір жөні бар. Қаржыландыру – тәуекелге байланысты түзетілген қаржылық кірісті барынша арттыруға ұмтылу – әлемдік азық-түлік жүйесінде артып келеді және нарықтың шоғырлануы артып келеді. Мысалы, небәрі он компания әлемдік тұқым нарығының жартысын бақылайды, ал төрт агробизнес фирмасы әлемдік астық саудасының 90% құрайды. Агрофирмалардың 1%-ы ғана қолда бар ауылшаруашылық алқаптарының 65%-ын иеленеді.
Жаһандық азық-түлік жүйесі түбегейлі өміршең болмағандықтан, өзгерістер сөзсіз. Бірақ әлем халқы үшін қоректік азық-түлік өндіретін инклюзивті, тұрақты секторды құру үшін қажет түбегейлі реформалар қысқа мерзімді жойқын зардаптарға әкелуі мүмкін. Егер біз дұрыс емес тәсілді қолданатын болсақ, нақты өндіріс шығындарын азық-түлік жүйесіне қосу кең таралған банкроттықты тудыруы, ауылдағы жұмыссыздықты жоюы, бағаның өсуі және кедейлікті арттыруы мүмкін.
Дегенмен, барлығына қолжетімді, пайдалы тағамды жеткізе алатын тұрақты жаһандық азық-түлік жүйесіне жылдам, әділ және қауіпсіз көшуге қол жеткізудің ең жақсы жолы - қызу пікірталас мәселесі. Бұл осы айда БҰҰ Бас Ассамблеясында өтетін Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік жүйелері жөніндегі саммиті қарсаңында өтіп жатқан қатаң және негізінен нәтижесіз пікірталастардан көрінеді.
Өндірістік тұрғыдан алғанда, регенеративті егіншілікті жақтаушылар зертханада өсірілген «балама ақуыз» және тік егіншілік сияқты топырақсыз азық-түлік өндірісінің жаңа буынына үзілді-кесілді қарсы. Бірақ регенеративті егіншілікті жылдам кеңейту қиын. Топырақсыз жүйелер көміртегі ізі мен суды пайдаланудың күрт төмендегенін, биоәртүрлілікке ең аз әсер ететінін және арзан әрі пайдалы тағамды ауқымды түрде жылдам жеткізу мүмкіндігін ескере отырып, шешімнің негізгі бөлігі болуы керек.
Бұл өтпелі кезеңдегі қаржының рөлі кем емес даулы.
Жеке ойыншылардың шектеулі санының бүкіл жаһандық азық-түлік жүйесіне әсер ететін шешімдерге орынсыз ықпал етуіне қатысты шағымдардың кейбір жөні бар. Қаржыландыру – тәуекелге байланысты түзетілген қаржылық кірісті барынша арттыруға ұмтылу – әлемдік азық-түлік жүйесінде артып келеді және нарықтың шоғырлануы артып келеді. Мысалы, небәрі он компания әлемдік тұқым нарығының жартысын бақылайды, ал төрт агробизнес фирмасы әлемдік астық саудасының 90% құрайды. Агрофирмалардың 1%-ы ғана қолда бар ауылшаруашылық алқаптарының 65%-ын иеленеді.