Полетное ауылы жаңашылдығымен таң қалдырмайды. Соңғы жылдары мұнда, Лазовская шетінде стадион салынып, саябақ төселіп, алаң қайта жаңғыртылды. Биыл әлеуметтік емес, өндірістік мақсаттағы нысан – жылыжай кешені іске қосылды. Ауылдан тыс жерде өскен.
Кешенге жалпы ауданы 13 шаршы метр 400 пленкалы жылыжай кіреді. Мамыр айында оларды құрастыру аяқталды, ал отырғызылған бұрыш, баклажан және қияр пленка астында жасылға айналады. Фермер Николай Пак қанағаттанғанын жасырмайды: жабық жерге көшу шынымен де ауа-райының жиі құбылуынан құтқару болып табылады.
Жылыжай қалашығы шаруа қожалығының және облыстың Ауыл шаруашылығы және азық-түлік министрлігінің жанұялық шаруа қожалықтарын грантпен қолдап отырған бірлескен жұмысының жемісі. Және бұл тек малға қатысты емес. Өсімдік шаруашылығы да басты назарда. Өткен көктемде Пак бизнес жобасын ұсынып, жыл соңына дейін федералды және аймақтық бюджеттен 12.8 миллион рубль алды. Жеке инвестициялар 5.4 млн. Содан кейін, желтоқсанда Николай бірден металл мен пленка іздеуге кірісті. Алдағы жылдың бірінші тоқсаны, яғни баға көтерілген кезде де үрей тудырмады: құрылыс материалдары сатып алынып, құрастыруды күтіп тұрған.
Әкенің үйі
Николай Пак - екінші ұрпақтағы фермер. Оның көз алдында, сол жерде, Полетноеде әкесі картоп, көкөніс, бақша дақылдарын өсірді. Мемлекеттік қолдаудың арқасында Беларусь МТЗ-82 тракторын алды.
Алты жыл бұрын Геннадий Пак шаруа қожалығын ұлына берді. Жылыжайларды көрсете отырып, Николай ферманың тағы 20 гектар егістік жерін өсіргенін байқамай қалды және бұл сатып алуды Росреестр қамтамасыз етті.
– Қарбыз отырғызылды. Ал картоп егудің аяқталуы жаңбырға байланысты маусымға көшті», - деді ол ашық жердегі жағдай туралы.
Ауа-райының қолайсыздығы биылғы жылы 310 тонна көкөніс жинау жоспарын бұзбайды. Шаруашылық шынымен де отбасылық кәсіп: қар әлі еріген жоқ, оның әйелі Ольга көшет өсіруді бастады. Әрине, бұл қияр мен қызанақ, бұрыш және баклажандар ... Олар жылыжайларда жапырақтардың изумруд түсімен қуантады, бірақ Ольга Хабаровскідегі көшеттердің бір бөлігін демалыс күндері базарда сатады.
Ауылдастар үшін жұмыс
Ауыл шаруашылығы және азық-түлік министрлігі шаруа қожалығының шағын нысандары басқармасының басшысы Галина Подузова ауыл шаруашылығымен айналысамын деп мәлімдегендердің барлығына мемлекеттік қолдау кепілдік берілмейтініне назар аударады.
– Бизнес-жоспар облыстық комиссияда қаралады, оның құрамына салада ондаған жылдар бойы қызмет еткен мамандар кіреді. Олардың қай-қайсысы да грант қаражатына кім үміт артып отырғанын – экономиканы көтеру үшін аянбай тер төккен білімді адам немесе өз қаражатымен емес, бюджетпен тәжірибе жасағысы келетінін бірден көре алады, – деді Подузова.
Сол Пак комиссия алдына шығып, жылыжайлардың көлемі мен санын ғана емес, жыл сайынғы өнім көлемін 430 тоннаға арттыруды ақтап шықты. Бұл басқаша болады: мал алудың құны есептелді, бірақ олар жемді ұмытып кетті. Немесе жұмыс орындарының ашылуына мән берілмейді. Айтыңызшы, біз отбасы мүшелерінің көмегімен басқара аламыз ... Жарайды, жеңіңіз, бірақ грантқа сенбеңіз, өйткені федералды заңда кемінде үш адамды ресми жұмысқа орналастыру қарастырылған. Ауыл тұрғындары алыс жерлерге жұмыс іздеп бармауы үшін мемлекет шаруа қожалықтарына да қолдау көрсетуде.
– Ол ерлі-зайыптыларды жылыжайға егіп, шөп шабу үшін алды. Не істеу керектігін айтып, көрсетті. Таңертең жұмыс орнына апарамын, кешке, әрине, алып кетемін. Мен күніне 1,200 рубль төлеймін», - деп түсіндірді Пак.
Зауыт бәсекелес емес
2013 жылдан бері федералдық Ауыл шаруашылығы министрлігі отбасылық қожалықтарға гранттық қолдау көрсетуді бастағаннан бері аймақтың шаруа қожалықтары осы бағдарлама бойынша 300 миллион рубльге жуық қаражат алды. Бағдарлама бірлесіп қаржыландыру шартымен жүзеге асырылып жатқандықтан, одан да көп инвестиция салынды. Әдетте, конкурстық негізде бөлінген қаражаттың 30 пайызына өзіміздің 70 пайыз қаражат қосылады.
Хабаровск ауданы, Черная-Речка ауылының шаруа қожалығының жетекшісі Оксана Арянкина грантқа алғашқы ие болғандардың қатарында болды. Шаруашылық сүтті-тауарлы мал шаруашылығына маманданған, гранттық қаржыға асыл тұқымды жас мал сатып алынған. Бұл сүт өнімділігін арттыруға ғана емес, өңдеуді ұйымдастыруға да мүмкіндік берді.
Сол ауданға қарасты Ильинка, Федоровка ауылдарынан келген отбасылық шаруа қожалықтары грантқа қолдау көрсетіп, ешкі өсіруде. Ал бүгінде емдік қасиеті бар ешкі сүтін облыс орталығындағы сауда желілерінен сатып алуға болады.
Сол ауданға қарасты Ильинка, Федоровка ауылдарынан келген отбасылық шаруа қожалықтары грантқа қолдау көрсетіп, ешкі өсіруде. Ал бүгінде емдік қасиеті бар ешкі сүтін облыс орталығындағы сауда желілерінен сатып алуға болады.
Бикинский ауданындағы шаруа қожалығының басшысы Наталья Крючек грантпен басқа шошқа фермалары, соның ішінде жеке қосалқы шаруашылықтар қызметін пайдаланатын мал сою пунктін жабдықтап, жабдықтап, іске қосты. Цех тұшпара және басқа да жартылай фабрикаттарды шығарады.
Өткен жылы Комсомол ауданы Пиван ауылының шаруа қожалығының жетекшісі Оксана Малоземоваға грант берілді. Қалалық сүт зауытымен көршілестігінен де қымсынбайды: бюджеттік және жеке қаражатқа мал басын көбейтіп, өңдеуді дамытуда.
Охот облысынан келген шаруа-фермер шаруашылығы да назардан тыс қалмады. Жылқы шаруашылығын дамыту жобасын жүзеге асыруда. Грант жыл бойы жайылатын якут жылқыларының табындарын құруға мүмкіндік берді.
Таңқаларлық факт: Қиыр Солтүстік аймақтарына теңестірілген облыс аумақтарында грант алу кезінде бюджеттік қаржыландыру үлесі 80%-ға дейін артады. Ал Охотск және Қиыр Солтүстіктің басқа аймақтарында – 90%-ға дейін. Отандық ауыл шаруашылығы өнімдері көп болған сайын импорт азаяды.
– Солтүстікте де, оңтүстікте де бір ғана мәселе бар, ол – егістік жерлердің жетіспеушілігі. Оны мелиоративтік техникасы бар облыстық ауыл шаруашылығы қорын тарту арқылы шешіп жатырмыз. Шаруалар пайдаланатын шағын орман алқаптары өскен егістік алқаптары тазартылып, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге жарамды, деп түсіндірді Галина Подузова.
Байланысты түрде, іскерлік жолмен
Отбасылық шаруашылықтарды құру үшін капиталды пайдалану үрдісі байқалады. Сонымен, саудамен айналысқан Николай Скалюк пен оның жұбайы Юлия Лопатина Краснореченский кеңшарының орталық игілігі орналасқан Хабаровск ауданындағы Корсаково-1 ауылында сүтті мал шаруашылығын жандандырды. Сиыр қоралары қалпына келтірілді, төлдер сатып алынды, егістік жерлер өз есебінен де, гранттық қаражат есебінен айналымға қайтарылуда.
Сол ауданның Сосновка ауылынан келген Армен Карамян бір жылдан астам уақытын құрылыс және сауда бизнесіне арнаған. Бүгінде оның жұбайы Хасмик күркетауық өсіретін шаруа қожалығының басшысы. Өсіп келе жатқан шаруашылыққа жуырда Михаил Дегтярев келіп, Армен губернаторға асыл тұқымды мал басын құру жоспары туралы білгірлікпен айтып берді.
Александр Стариенко – Үлші ауданындағы белгілі бизнес басшысы. Оның сауда, ағаш кесу, жанармай құю станцияларын қамтитын көп салалы кәсіптері бар. Оның ұлы Кирилл – етті мал шаруашылығын дамытуға грант алған шаруа қожалығының жетекшісі.
– Ауыл шаруашылығынан артық инвестиция жоқ екенін тәжірибелі кәсіпкерлер түсінеді. Тауарлар мен қызметтерге деген қажеттілік өзгеруі мүмкін, бірақ азық-түлікпен қамтамасыз ету әрқашан бірінші орында болады, дейді Галина Подузова.